....Bach brengt als geen ander het lijdensverhaal dichtbij..

De redactie van De Brug sprak onlangs met dirigent Sander van den Houten en koorlid Gerard de Graaf, wat resulteerde in dit mooie interview in aanloop naar de uitvoering van de Matthäus Passion in de Buitenkerk op zaterdag 12 april aanstaande.

Wat zijn we blij met onze dirigent. Of je dit magistrale stuk nu voor de eerste keer zingt of de 15e keer, We leren elke repetitie weer meer over inhoud en techniek. Het blijft verwonderen, elke repetitie weer.

KAMPEN – Twee koren en twee orkesten. In vergelijking met de eveneens bekende Johannes-Passion heeft de Matthäus-Passion alles dubbel. Daarmee is het op voorhand al een muzikaal spektakel dat je kunt verwachten. Omdat er zo veel bij komt kijken, zijn de kooruitvoeringen voor de liefhebber beperkt. Sterker nog, de uitvoering van Arise op 12 april in de Buitenkerk is dit jaar in Kampen de enige kans om een uitvoering van Bachs’ meesterwerk bij te wonen.

De redactie van Brugmedia sprak onlangs met dirigent Sander van den Houten en koorlid Gerard de Graaf. Alle repetities van het koor staan in het teken van het optreden op 12 april, de zaterdag voor Goede Vrijdag.

In de Matthäus-Passion staan het lijden en sterven van Jezus centraal. Daarmee heeft het werk een sterk emotionele lading. Johann Sebastian Bach is er alleen in geslaagd om daar nog een extra dimensie aan toe te voegen. Van den Houten: “Bach is heel erg van het uitbeelden en bij de Matthäus-Passion is dat al helemaal het geval. Dat zie je op tal van momenten en dat begint al bij het Laatste Avondmaal. Als Jezus aangeeft dat hij verraden zal worden, klinkt er elf keer ‘Herr, bin ichs?’ Eenmaal blijft het stil, want Judas zwijgt. Hoewel hij later in het stuk nog wel een keer vraagt of hij het is.”

Evangelist

Volgens Van den Houten heeft Bach de evangelist ook bijzonder goed aangevoeld. “Mattheüs heeft meer woorden nodig dan Johannes om het verhaal te omschrijven. Johannes is bondiger en de Johannes-Passion vuriger. Hoewel die vurige delen zeker ook in de Matthäus-Passion zitten.” Wat ook anders is in de Matthäus-Passion is dat de persoon Jezus altijd is gehuld in een aureool van strijkers die de hemel verklanken. Behalve als Jezus uitroept ‘Heer waarom hebt Gij mij verlaten?' Dan zijn ze oorverdovend stil. En zo staat het stuk vol van symboliek. Van den Houten: “Indrukwekkend is ook het moment waarop de donder rolt bij de gevangenneming van Jezus. De natuur komt in opstand. Wat hier gebeurt, hoort niet.”

Bach geeft in de Matthäus-Passion legio aanwijzingen hoe het werk ten gehore gebracht moet worden. Toch is er ruimte om er een eigen stempel om te drukken. De Graaf: “Sander legt daarbij niet alleen de nadruk op hoe er technisch gezien gezongen moet worden, maar ook hoe we ons de tekst eigen maken. Op het moment dat het volk vraagt om de vrijlating van Barabas (met de veroordeling van Jezus tot gevolg, red) kan je dat niet doen met een vrolijk gezicht.” Van den Houten vult aan: “Die tekst moet je zingen met de verbetenheid van een Terriër.”

Aantekeningen

Intonatie, harder of juist zachter zingen en tempo. Het is maatgevend bij een uitvoering die recht doet aan het werk van de meester. De gum is er al meerdere keren aan te pas te komen als het gaat om zijn eigen aantekeningen bekent Van den Houten. “’Doe ik het wel goed? Ben ik het eens met mijzelf?’ Ik heb het mij al een paar keer afgevraagd.” De koorleden hebben al aardig wat moeten improviseren, maar doen het met liefde. Van den Houten: "De werkdrift en het enthousiasme van het Kamper koor zijn enorm.” Het resultaat van als die noeste arbeid zal te horen zijn op 12 april in de Buitenkerk. Aan de voorbereiding zal het dus niet liggen en aan het muzikale potentieel evenmin. Arise heeft in het verleden bewezen het aan te kunnen, met ook een nadruk op de zuiverheid van het zingen. Bijzonder is verder dat het Kampen Boys Choir eveneens zijn medewering verleent aan de uitvoering. Ook zijn er weer ervaren solozangers die hun opwachting maken, onder wie tenor Erik Slik die zijn roots heeft liggen in Kampen.